Βία στο σχολείο: προσοχή μπορεί να είναι αόρατη.

(Στάλθηκε από την Para-Mythou)

(Της Ελένης Σβορώνου, από την Καθημερινή, στήλη ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ)

Δευτέρα πρωί στην τάξη, λίγο πριν μπει ο δάσκαλος.

Τα παιδιά μιλάνε και κάνουν φασαρία. Πιο πολύ φωνάζει ο Μάνος. 

Είναι άριστος στο ποδόσφαιρο και στο τρέξιμο, μιλάει δυνατά, κοροϊδεύει, 

όλοι γελάνε και τελικά πήρε τον ρόλο του αρχηγού. Έχει φτιάξει μάλιστα 

και μια μικρή «συμμορία» που αποτελείται από τον Μπάμπη, τον Λάκη και 

τον Λευτέρη. Οι υπόλοιποι κάνουν ό,τι λέει η συμμορία ή την ανέχονται. 

Η Ελπίδα και η Ζωή δεν πηγαίνουν καθόλου το νταηλίκι και τις εξυπνάδες 

της συμμορίας . Δε λένε τίποτα όμως γιατί δε θέλουν να πάθουν τα ίδια 

που παθαίνει η Άννα. Η Άννα είναι καινούργια. Ήρθε στη μέση της χρονιάς 

κι ήταν πολύ ντροπαλή. Δεν είναι περίεργο γιατί η Άννα τραυλίζει. Έχει τύχει 

να πει και δυο και τρεις προτάσεις χωρίς να τραυλίσει αλλά άμα την πιάσει 

ταραχή κολλάει άσχημα. Και πώς να μη σε πιάσει ταραχή άμα μπαίνεις σε 

καινούργια τάξη ή όταν σε σηκώνουν για μάθημα; Στο σχολείο όλα συνωμοτούν

για να σου δημιουργήσουν τρακ, αισθανόταν η Άννα. Αλλά εδώ τα πράγματα 

ήταν χειρότερα από ποτέ. 

Γιατί ο Μάνος και η συμμορία δεν άργησαν να πάρουν την Άννα στο ψιλό. 

Κι όχι στα φανερά, βέβαια. Έχουν ένα τρόπο αυτοί να μην τους καταλαβαίνει 

ο δάσκαλος...Μπροστά του όλα μέλι γάλα. Από πίσω του όμως…Σε χλωρό κλαρί 

δεν την αφήνουνε την Άννα. Έτσι και τώρα, λίγο πριν μπει ο κύριος Φώτης, 

ο Μάνος πάει στο θρανίο της Άννας και της κάνει:

-Πες σκουληκομμμμμμμμμ, σκουκηλοκομμμμμμ, σκουληκομερμυγκότρυπα 

Αννούλα. Ο Μάνος γελάει. Ο Λάκης, ο Μπάμπης κι ο Λευτέρης χοντραίνουν την 

πλάκα. «Σχολείο για τραυλούς δεν έχει; Τι κάνεις εδώ;», «Στην Ανωτάτη Τραυλική 

θα σπουδάσεις;» ώσπου η Άννα έβαλε τα κλάματα. 

Ο κύριος Φώτης μπαίνει τώρα στην τάξη, η συμμορία πηγαίνει γρήγορα στο θρανίο 

και επικρατεί απόλυτη ησυχία. Η Άννα αμέσως σκουπίζει τα δάκρυά της, φυσά τη 

μύτη στο χαρτομάντηλο και χαμηλώνει το κεφάλι της δήθεν ότι αντιγράφει από τον 

πίνακα. Ο κύριος Φώτης παραδίδει Μαθηματικά. 

Το κουδούνι χτυπάει διάλειμμα. Ο δάσκαλος μένει με μια λέξη να κρέμεται στα χείλη. 

Η μισή τάξη είναι ήδη έξω κι η άλλη μισή είναι στην πόρτα. Μόνο η Άννα εξακολουθεί 

να κάθεται στο θρανίο της. Καλύτερα να μη βγει διάλειμμα. Για ένα πράγμα είναι σίγουρη. 

Αύριο θα αρρωστήσει, δήθεν, και δε θα έρθει σχολείο. Μακάρι να ανεβάσει στ’ αλήθεια 

πυρετό και να μην χρειαστεί να ξανάρθει ποτέ στο σχολείο. 

Σου φαίνεται ακραίο το περιστατικό; 

Κι όμως τα φαινόμενα βίας και εκφοβισμού στα σχολεία είναι πιο συχνά από 

όσο νομίζουμε. Βία και εκφοβισμό έχουμε όταν ένα παιδί γίνεται το θύμα της 

τάξης. Όλοι ή κάποιοι (με την ανοχή των υπόλοιπων) το κοροϊδεύουν, του κάνουν 

κακόγουστες πλάκες, τον προσβάλλουν ή το απομονώνουν με άλλους τρόπους. 

Μπορεί να φτάσουν να το απειλήσουν ή και να ασκήσουν σωματική βία. Η λεκτική 

βία περνάει πολύ συχνά απαρατήρητη κι έτσι ενώ μπορεί να συμβαίνουν τέτοια 

φαινόμενα στην τάξη μας, να μην τα αξιολογούμε ούτε εμείς οι ίδιοι ως σημαντικά. 

Το παιδί- θύμα όμως υποφέρει, συνήθως σιωπηλά. Γιατί σιωπηλά; Γιατί οι θύτες, 

οι μάγκες της παρέας, οι «αρχηγοί», οι εξυπνάκηδες, οι νταήδες (αγόρια ή κορίτσια) 

δημιουργούν κλίμα φόβου και τρομοκρατίας. Κάνουν το θύμα να αισθάνεται ότι 

άμα μιλήσει ή αντισταθεί, τα πράγματα θα χειροτερέψουν. Μπορεί να το χτυπήσουν 

ή να το απομονώσουν ακόμη πιο πολύ γιατί θα έχει στραφεί εναντίον τους. Τι γίνεται 

λοιπόν σε μια τέτοια περίπτωση; 

Ας γυρίσουμε στο παράδειγμά μας. Ποια είναι η γνώμη σου;

1. Τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνει η Άννα:

(α) Να μιλήσει στους γονείς της
(β) Να μιλήσει στον δάσκαλο
(γ) Να βρει το θάρρος να πει στη συμμορία να την αφήσουν ήσυχη
(δ) Να προσεγγίσει την Ελπίδα και τη Ζωή για να βρει συμμάχους
(ε) Να ζητήσει από τους γονείς της να την αλλάξουν σχολείο
(στ) Να σιωπήσει και να αποφεύγει να πηγαίνει σχολείο προσποιούμενη την άρρωστη, 

όπως κάνει.

2. Γιατί πιστεύεις ότι τα άλλα παιδιά ανέχονται τον Μάνο και τη συμμορία του και 

    μάλιστα θεωρούν το Μάνο αρχηγό;

(α) Γιατί αρέσει πραγματικά στα παιδιά όποιος είναι ταραξίας και δυνατός και εμπνέει 

     φόβο.
(β) Γιατί φοβούνται κι αυτά να τους πάνε κόντρα.
(γ) Γιατί όλα τα παιδιά θέλουν να πηγαίνουν με το μέρος των «δυνατών»

3. Πως πιστεύεις ότι θα έπρεπε να φερθεί ο δάσκαλος;

(α) Θα έπρεπε να αφήσει τα παιδιά να λύσουν μόνα τους τις διαφορές τους.
(β) Θα έπρεπε να ενισχύσει την Άννα και να της λέει συνέχεια μπράβο και τι καλό παιδί 

     που είναι
(γ) Θα έπρεπε να επέμβει βάζοντας στη θέση τους τη συμμορία.
(δ) Θα έπρεπε να δημιουργήσει ευκαιρίες να ενωθεί όλη η τάξη και να γίνει η Άννα 

     αποδεκτή.

4. Ποια πιστεύεις ότι θα έπρεπε να είναι η στάση της Ελπίδας και της Ζωής; Των άλλων 

    παιδιών;
Ποιες είναι οι δικές σου εμπειρίες;

Έχεις βρεθεί ποτέ σε παρόμοια θέση, να αισθάνεσαι ότι οι άλλοι σε απομονώνουν;

Ναι Όχι

Πως αντέδρασες;

(α) Βρήκες άλλους φίλους.
(β) Μίλησες με θάρρος σε αυτούς που σε απομόνωσαν και τους ζήτησες εξηγήσεις.
(γ) Αδιαφόρησες για τους «δυνάστες», συνέχισες να συμμετέχεις με θάρρος και κέφι 

     στην παρέα και στο τέλος αυτοί άλλαξαν συμπεριφορά.
(δ) Απογοητεύτηκες, απομονώθηκες και αισθάνθηκες ηττημένος.

Μήπως μπήκες κι εσύ ποτέ στον πειρασμό να γίνεις λίγο θύτης; Σε ποιες από τις 

παρακάτω περιπτώσεις;

(α) Είδα ότι οι άλλοι έβαλαν στο στόχαστρο έναν συμμαθητή και δεν έκανα τίποτα 

     για να σταματήσω την αδικία.

(β) Χωρίς να το καταλάβω πήγα με το μέρος των «νταήδων» γιατί μου φάνηκαν δυνατοί 

     και ωραίοι.

(γ) Κορόιδεψα κι εγώ ή μίλησα άσχημα ή άσκησα σωματική βία στο θύμα της τάξης.

(δ) Αρνήθηκα να κάτσω δίπλα ή να δώσω το χέρι ή να μιλήσω ή να παίξω σε έναν 

     συμμαθητή που θεωρούσα χαζό, προβληματικό, ανεπιθύμητο.

Δεν υπάρχει μία μόνο σωστή απάντηση στα παραπάνω. Το θύμα πρέπει να βρει 

το θάρρος να μιλήσει σε κάποιον. Να μην υποκύψει στον φόβο και τις απειλές 

των νταήδων. Να ξέρει ότι έχει συμμάχους που ίσως φοβούνται κι αυτοί να μιλήσουν. 

Πρώτα από όλα πρέπει να πιστέψει στον εαυτό του και στην αξία του. Αυτό είναι το 

κλειδί. Γιατί όποιος πιστεύει στον εαυτό του, χωρίς να το καταλαβαίνει, κάνει και 

τους άλλους να τον σέβονται. Όσο για το θύτη που ίσως κρύβουμε όλοι μέσα μας, 

καλό είναι να παρατηρούμε τις συμπεριφορές μας που μπορεί να πληγώνουν και να 

τις αναθεωρούμε. Να μην παρασυρόμαστε από τους «δυνατούς» και τη γνώμη των 

πολλών.

Τέλος, ως παρατηρητές φαινομένων εκφοβισμού μπορούμε να παρέμβουμε 

ενισχύοντας με τη στάση μας το θύμα και περιφρονώντας τους δυνάστες. Μπορούμε 

και να μιλήσουμε για το πρόβλημα σε όλη την ομάδα. Μπορούμε να βρούμε και έξυπνες 

λύσεις όπως αυτή που εφάρμοσε ένα σχολείο: το θεσμό των φίλων. Μαθητές ανέλαβαν 

εθελοντικά να συζητάνε και να ενισχύουν άλλους μαθητές που ήθελαν βοήθεια ως θύματα εκφοβισμού. Καλοοό! Φαντασία και καλή θέληση χρειάζεται.

Βιβλία για το θέμα αυτό:

Μίλα μη φοβάσαι, ΕΨΥΠΕ

Χριστίνας Ρασιδάκη, Ξέρω να λέω Όχι, Πατάκης

Βιρτζινί Λου και Σερζ Σεκαρελί, Κόκκινη κάρτα στη βία, Άγκυρα

Αlexander, Νταήδες, εξυπνάκηδες, δήθεν φίλοι και…εσύ. Αγκυρα.

Μαρία Ρουσάκη, Ο νταής του σχολικού, Ψυχογιός